معرفی سازه نگهبان و انواع آن
سازه نگهبان چیست؟
سازه نگهبان یا Shoring System به مجموعه‌ای از روش‌ها و ابزارهای مهندسی گفته میشود که به‌منظور پایداری دیوارههای گودبرداری به کار می‌رود. در پروژه‌های ساختمانی به‌ویژه در شهرهایی مانند تهران، مشهد و اصفهان که ساختمان‌ها به هم نزدیک هستند، گودبرداری بدون سازه نگهبان می‌تواند ریزش خاک، نشست زمین و حتی تخریب ساختمانهای همسایه را در پی داشته باشد.
به همین دلیل، سازمان نظام مهندسی ساختمان استفاده از سازه نگهبان را برای گودهای با عمق بیش از 1.5 متر اجباری کرده است.
چرا استفاده از سازه نگهبان ضروری است؟
گودبرداری بدون تمهیدات نگهداری، خطرات جبران‌ناپذیری دارد. برخی دلایل اصلی استفاده از سازه نگهبان عبارتند از:
ایمنی نیروی انسانی: جلوگیری از ریزش ناگهانی خاک روی کارگران.
حفظ پایداری ساختمانهای مجاور: در مناطق شهری، حتی یک ترک کوچک می‌تواند خسارت سنگینی به همسایه وارد کند.
کنترل جابه‌جایی خاک: نشست و حرکت خاک می‌تواند باعث کج شدن یا ترک خوردن سازه‌ها شود.
پیش‌نیاز اجرای دقیق فونداسیون: تا زمانی که گود پایدار نباشد، امکان اجرای مطمئن فونداسیون وجود ندارد.
انواع سازه نگهبان
در ادامه به انواع سازه نگهبان پرداخته ایم. با ما همراه باشید تا هر سازه را به دقت بررسی کنیم.
سازه نگهبان خرپایی
روش خرپایی یکی از متداول‌ترین و قدیمی‌ترین شیوه‌های سازه نگهبان در ایران است. در این روش، پروفیل‌های فولادی (معمولاً IPE یا H) به‌صورت مایل یا قائم در زمین نصب شده و با یکدیگر تشکیل خرپا می‌دهند. سپس با بتن‌ریزی یا شاتکریت سطح دیواره، خاک تثبیت میشود.
- کاربرد: برای گودهایی با عمق متوسط (۴ تا ۸ متر)
- مزایا: مقاومت بسیار بالا، مناسب برای ساختمانهای حساس مجاور
- معایب: نیاز به فضای زیاد در گود، افزایش هزینه اجرا، زمان‌بر بودن
سازه نگهبان مهار متقابل (Struts)
در این روش، بعد از گودبرداری مرحله‌ای، دیواره‌ها با المان‌های افقی (مهار یا Strut) به یکدیگر متصل می‌شوند. این مهارها می‌توانند فولادی یا بتنی باشند.
- کاربرد: مناسب برای گودهای عمیق در مناطق متراکم شهری
- مزایا: افزایش پایداری با اتصال دو دیواره مقابل
- معایب: اشغال فضای داخلی گود، سختی در اجرای فونداسیون و اسکلت
سازه نگهبان نیلینگ (Soil Nailing)
نیلینگ یکی از پیشرفته‌ترین و پرکاربردترین روشهای سازه نگهبان است. در این تکنیک، میلگردها یا کابل‌های فولادی درون چال‌های حفاری شده در دیواره قرار گرفته و با تزریق دوغاب سیمان تثبیت می‌شوند. سپس روی سطح دیواره با شاتکریت پوشانده میشود.
- کاربرد: گودهای عمیق (تا ۲۰ متر) در بافت شهری
- مزایا: سرعت بالا، هزینه کمتر نسبت به روشهای دیگر، عدم نیاز به فضای زیاد
- معایب: محدودیت در خاک‌های سست و وجود آب زیرزمینی، نیاز به نظارت دقیق
سازه نگهبان دوخت به پشت (Anchored Wall)
در این روش، انکرها (Anchor) یا مهارها به پشت دیواره تزریق شده و دیواره را به زمین بکر یا لایه‌های مقاوم خاک متصل می‌کنند. این کار به‌وسیله دستگاه‌های حفاری تخصصی و تزریق تحت فشار انجام میشود.
- کاربرد: گودهای عمیق با ساختمانهای بسیار حساس مجاور
- مزایا: مقاومت فوق‌العاده بالا، مناسب پروژه‌های بزرگ
- معایب: هزینه بسیار زیاد، نیاز به تجهیزات پیشرفته و زمان بیشتر
دیوار دیافراگمی (Diaphragm Wall)
این روش یکی از ایمن‌ترین روشهای سازه نگهبان است. دیوار دیافراگمی معمولاً با بتن مسلح ضخیم اجرا میشود و تا عمق گود یا حتی پایین‌تر ادامه می‌یابد. این دیوارها همزمان نقش سازه نگهبان و دیوار نهایی سازه زیرزمینی را ایفا می‌کنند.
- کاربرد: پروژه‌های عظیم مانند مترو، تونل، پارکینگ‌های طبقاتی زیرزمینی
- مزایا: بالاترین سطح ایمنی، دوام بسیار زیاد، جلوگیری کامل از نفوذ آب
- معایب: هزینه بسیار زیاد، نیاز به دستگاه‌های حفاری پیشرفته، اجرای زمان بر
نقش سازه نگهبان در ایزولاسیون گود ساختمانی
سازه نگهبان علاوه بر تأمین پایداری دیوارههای گود، نقش مهمی در ایزولاسیون گود ساختمانی ایفا می‌کند. اجرای روش‌هایی مانند نیلینگ با شاتکریت یا دیوار دیافراگمی باعث ایجاد لایه‌ای نیمه‌عایق در اطراف گود میشود که هم مانع نفوذ آب‌های سطحی و زیرزمینی است و هم از شسته‌شدن و فرسایش خاک جلوگیری می‌کند. همچنین سازه نگهبان با تثبیت و صاف‌کردن دیواره، بستر مناسبی برای اجرای لایه‌های ایزولاسیون رطوبتی و حرارتی فراهم می‌سازد و در نهایت از انتقال رطوبت به فونداسیون و دیوارهای زیرزمین جلوگیری می‌کند.
مقایسه انواع سازه نگهبان
سازه نگهبان خرپایی
این روش نسبت به بقیه از نظر هزینه متوسط است و بیشتر برای گودهایی با عمق متوسط استفاده میشود. سرعت اجرای آن پایین‌تر است چون نیاز به نصب پروفیل‌های فولادی و مونتاژ خرپا دارد. مزیت اصلی آن مقاومت زیاد و مناسب بودن برای ساختمانهای مجاور حساس است.
سازه نگهبان مهار متقابل (Struts)
از نظر هزینه مشابه خرپایی است اما به دلیل وجود مهارهای متقابل، فضای گود اشغال میشود. سرعت اجرا هم نسبتاً کم است. نقطه قوت آن، قابلیت استفاده در گودهای عمیق‌تر نسبت به خرپایی است.
سازه نگهبان نیلینگ (Soil Nailing)
یکی از سریع‌ترین روش‌ها در اجراست و هزینه کمتری نسبت به سایر روش‌ها دارد. نیلینگ برای گودهای عمیق تا حدود ۲۰ متر هم جواب می‌دهد و فضای کمی اشغال می‌کند. البته در خاک‌های سست یا آبدار محدودیت دارد و نیازمند نظارت دقیق است.
سازه نگهبان دوخت به پشت (Anchored Wall)
روش بسیار مقاومی است و برای گودهای عمیق‌تر از ۲۰ متر هم کاربرد دارد. اجرای آن نیازمند تجهیزات تخصصی و هزینه نسبتاً بالاست. این سیستم برای پروژه‌هایی که ساختمانهای مجاور حساس هستند، انتخاب ایده‌آلی محسوب میشود.
دیوار دیافراگمی (Diaphragm Wall)
گران‌ترین و زمان‌برترین روش سازه نگهبان است. اجرای آن به دستگاه‌های حفاری پیشرفته نیاز دارد. در عوض، بالاترین سطح ایمنی را تأمین می‌کند و حتی برای گودهای بسیار عمیق (بیش از ۳۰ متر) و پروژه‌های عظیم مثل مترو و پارکینگ طبقاتی مناسب است.
- اگر بودجه محدود دارید: نیلینگ بهترین گزینه است.
- اگر گود متوسط و حساسیت بالا دارید: خرپایی یا مهار متقابل مناسب است.
- اگر پروژه عمیق و مهم دارید: دوخت به پشت یا دیوار دیافراگمی بهترین انتخاب هستند.
انتخاب سازه نگهبان، کاملاً وابسته به شرایط پروژه است. اگر بودجه محدود باشد، معمولاً نیلینگ یا خرپایی پیشنهاد میشود. اما در پروژه‌های بزرگ و حساس، استفاده از دوخت به پشت یا دیوار دیافراگمی بهترین گزینه است.
گودبرداری بدون ریسک را به شهریار بسپار بسپارید.
با تجربه‌ی سال‌ها فعالیت در اجرای انواع سازه نگهبان شامل نیلینگ، خرپایی، مهار متقابل و دیوار دیافراگمی، تیم ما امنیت پروژه‌ی شما را تضمین می‌کند. فرقی نمی‌کند پروژه‌ی شما کوچک باشد یا بزرگ، ما با بررسی دقیق شرایط خاک و عمق گود، بهترین روش مهندسی را پیشنهاد و اجرا می‌کنیم.
👷♂️ ایمنی نیروی کار، حفاظت از ساختمانهای مجاور و تحویل به‌موقع پروژه، اولویت ماست.
همین حالا تماس بگیرید تا کارشناسان شهریار بسپار پروژه‌ی شما را بررسی کنند و مناسب‌ترین راهکار را ارائه دهند.
برای مشاوره رایگان و برآورد هزینه کافی است تماس بگیرید.
عالی بود 🙏 مخصوصاً بخش مقایسه روش‌ها خیلی کمک‌کننده‌ست. اگر امکانش هست یه مقاله هم درباره مجوزها و ضوابط قانونی گودبرداری بذارید چون خیلی از کارفرماها اون بخش رو جدی نمی‌گیرن.
من توی پروژه‌مون توی تهران از روش خرپایی استفاده کردیم ولی واقعاً جاگیر بود. الان که خوندم، به نظرم نیلینگ برای پروژه‌های شهری خیلی به‌صرفه‌تره. ممنون از توضیحات کاملتون 🙏
خیلی مقاله‌ی خوبی بود 👌 همیشه برام سؤال بود فرق نیلینگ با دوخت به پشت چیه، توضیحات اینجا خیلی شفاف بود. فقط کاش درباره هزینه هر روش هم یه تخمین حدودی می‌گذاشتید.
مقالات مرتبط
سازه نگهبان روشی برای ایمن‌سازی گودبرداری و جلوگیری از ریزش خاک است. در این مقاله انواع سازه نگهبان از جمله خرپایی، نیلینگ، دوخت به پشت و دیوار دیافراگمی را بررسی کرده‌ایم.
راه‌اندازی کارخانه تولید ژئوسنتتیک شامل مراحل مطالعات بازار، انتخاب تجهیزات، آموزش نیروی انسانی و کنترل کیفیت است. شهریار بسپار تأمین‌کننده خطوط تولید استاندارد و مشاوره تخصصی در این حوزه است.
ژئوسنتتیک‌ها مصالحی نوین با کاربرد گسترده در راه‌سازی، کشاورزی، سدسازی، نفت و پتروشیمی هستند. این محصولات مانند ژئوممبران و ژئوسل نقش مهمی در تقویت خاک، آب‌بندی و حفاظت محیط زیست دارند.
ساخت استخر کشاورزی با ورق ژئوممبران روشی مطمئن، اقتصادی و بادوام برای ذخیره آب در مزارع است. شهریار بسپار انواع ژئوممبران استاندارد را با ضمانت کیفیت و قیمت مناسب عرضه می‌کند.
دسته بندی ها